گرانول چیست؟
اکثر کسانی که در حوزه محصولات پلیمری فعالیت میکنند، حتما تا بحال اسم گرانول به گوششان خورده است. شاید این تصور پیش بیاید که لابد گرانول نوع خاصی از پلیمر است، ولی اینگونه نیست. گرانول اسم پلیمر خاصی نیست. گرانول شکل خاصی از پلیمر است که به صورت دانه بوده و برای مصارف و کاربردهای مختلف استفاده میشود. برای تولید مواد پلیمری از گرانول، ابتدا باید آن را ذوب و سپس شکل‌دهی کرد. برای تولید گرانول، زمانی که پلیمر تولید میشود، در دستگاه اکسترودر (چیزی شبیه چرخ گوشت) ذوب میشود و در سر اکسترودر یک کاتر یا چیزی شبیه آن تعبیه شده است که پلیمر خروجی را مرتبا قطع می‌کند و گرانول تولید میشود. گرانول‌های مختلفی در صنعت استفاده می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به دو دسته کلی مهم گرانول پلی اتیلن و گرانول پلی پروپیلن و در نوع دیگری از دسته‌بندی‌ها به گرانول بادی، پلی اتیلن سنگین تزریقی، گرانول پلی اتیلن سبک خطی و … اشاره کرد.
همه مواد پلیمری بسته به کاربرد و میزان ویسکوزیته و عوامل دیگر مثل نوع پلیمریزاسیون و… میتوانند تبدیل به گرانول شوند. ولی اگر شرایط پلیمریزاسیون و عوامل دیگر پیچیده باشد پلیمر به صورت پودر یا محلول یا … تولید میشود. هدف اصلی در تولید یک پلیمر به دست آوردن یک ماده با خواص مطلوب است و به دست آوردن این خواص و کنترل آن در حین فرآیند شدن پلیمر بستگی به عوامل زیادی از جمله دما، فشار، کاتالیزور و…. دارد و پلیمری که بار اول ذوب و شکل دهی شده مطمئناً خواص بهتری نسبت به پلیمرهای بازیافتی چند بار ذوب شده دارد. بعضی از پلیمرها پس از چند بار ذوب و شکل دهی باز خواص خود رو حفظ میکنند. ولی بعضی از آنها مثل PVC پلی وینیل کلراید که مصرف زیادی در پروفیل در و پنجره، سفره و انواع ورق ها، کابل ها، لوازم خانگی و… دارند پس از بازیافت خواص خود را از دست می دهند. با استفاده از گرانول تولیدی، اقدام به تولید کفپوش دانه لاستیکی میکنند.
یکی از رو به گسترش‌ترین و مهمترین بخش های صنعت پلاستیک، بخش بازیافت ضایعات پلاستیک به گرانول های قابل استفاده مجدد برای سایر تولید کنندگان می باشد، چرا که مواد اولیه این صنعت لاستیک های فرسوده و دپو شده در مناطق کشور بوده که به فراوانی در ایران یافت می شوند و سالیانه چندین هزار تن به حجم آنها اضافه می شود. همچنین محصول تولید شده این ماشین آلات، پودر لاستیک و گرانول لاستیک استاندارد، ماده اولیه صنایع بسیاری مانند تولید انواع کف پوش ها، انواع تقویت کننده ها و جایگزین در رنگها، آسفالت، بتن، همچنین به عنوان سوخت اصلی کوره، ماده اولیه لاستیک سازی و … می باشد و کاربرد بسیار در داخل و خارج از کشور دارد. تهیه یک گرانول یکدست و با کیفیت که باعث افت کیفیت محصول نگردد و مشکلات فرایندی وکیفی برای مصرف کننده به همراه نداشته باشد همواره از مهمترین نگرانی های فعالان صنعت بازیافت است.
گرانول چه کاربردهایی دارد؟
با توجه به هزینه بالای مواد اولیه مورد استفاده برای تولید محصولات پلاستیکی، در تولید بیشتر محصولات پلاستیکی از نمونه های گرانول با کیفیت بالا استفاده می شود. تولید پروفیل درب و پنجره مورد استفاده در ساخت و ساز از دیگر کاربردهای این محصول است. به دلیل استحکام و دوام گرانول ها در تهیه پروفیل انواع درب و پنجره استفاده می شود.
1. ماشین سازی (لوازم خودرو، لاستیک)
2. چهارچوب در
3. نرده
4. سقف کاذب
5. کفپوش ها
6. لوازم خانگی
7. تجهیزات پزشکی
8. صنعت برق
9. بخش های پلاستیک برخی دستگاه ها
10. محصولات ملزم به استفاده از پلیمر شفاف
مزایای استفاده از گرانول چیست؟
استفاده از گرانول در دنیا امروز مزایای بسیار زیادی دارد.
از مهم ترین مزایای گرانول می توان موارد زیر را نام برد:
پاکسازی طبیعت
جلوگیری از آلودگی محیط زیست
کاهش هزینه های صنایع مواد پلاستیکی
سرعت تولید بالا
تولید گرانول
گرانول‌های پلاستیک گلوله های کوچکی از پلاستیک هستند که داخل دستگاه‌های مختلف شکل دهی پلاستیک ریخته شده و به انواع مختلف قطعات تبدیل می‌شوند. سیستم ماشین‌های شکل دهی به پلاستیک (شامل انواع خطوط اکستروژن و تزریق و …) به گونه ای ساخته شده اند که بهتر است مواد اولیه ورودی آنها بشکل ساچمه های کوچک پلاستیکی باشد. مواد پلاستیکی بازیافتی که آسیاب شده اند و دارای شکل‌های ورقه ای یا گوشه های تیز هستند نمی‌توانند براحتی در قیف‌های ورودی این دستگاه ها مورد استفاده قرار بگیرن و البته زمان میکس شدن هم بدلیل عدم یکنواختی اندازه آنها با مواد دیگر همیشه یک ترکیب غیر یکنواخت دارند. لذا مصرف کنندگان این مواد ترجیح می‌دهند مواد خریداری شده آنها مثل مواد اولیه نو به صورت گرانول یا همان ساچمه های کوچک پلاستیکی باشد که این کار به وسیله خطی به اسم خط تولید گرانول انجام میشود.
این خطوط به دو روش عمل میکنند:
روش اول: خطوط تولید گرانول رشته ای
تولید گرانول رشته ای که ساخت ماشین آلات آن ساده تر بوده و معمولا در ایران مورد استفاده قرار میگیرد روشی است که در آن پلاستیک پس از ذوب شدن در دستگاه اکسترودر و عبور از صافی های فلزی به شکل رشته هایی از پلاستیک مذاب درآمده و پس از عبور از یک استخر آب به داخل یک دستگاه آسیاب کوچک هدایت می‌شوند و پس از تکه تکه شدن خشک می‌شوند. این روش ساده بوده اما گرانول‌های تولید شده با آن شباهتی به گرانول‌های مواد اولیه نو ندارد و دارای گوشه های تیز و خرده های پلاستیک هست. خود خط نیز ثبات نداشته و رشته ها مدام قطع میشود و نیاز به اپراتور تمام وقت دارد.
روش دوم: خطوط تولید گرانول خشک
در این روش پلاستیک‌های خرد شده پس از ذوب شدن در اکسترودر و عبور از صافی از سوراخ‌های ریزی خارج میشود و به همان شکل مذاب به وسیله ی تیغه ای که با سرعت زیاد برش می خورد و هم‌زمان به وسیله یک مکنده مکیده شده و با عبور از مسیرهای لوله ای سرد و خشک می شود. سپس با ورود به مخزن بزرگتری دچار افت فشارشده و بر اثر این افت فشار گرانول‌ها که سنگین‌ترند به پایین مخزن سقوط کرده و هوا از بالای آن خارج میشود. ساخت ماشین آلات آن نیاز به دقت بالاتری داشته و باید ازکنترل‌های دور در قسمت‌های مختلف آن استفاده کرد در کل قیمت خط بالاتر بوده اما گرانول‌های تولید شده بسیار شبیه به گرانول‌های خریداری شده از پتروشیمی بوده و خود خط تولید نیز در زمان کار کاملا دارای ثبات است.
دستگاه گرانول ساز – اکسترودر
بیرون رانی مرحله ی آخر بسیاری از خطوط بازیافت پلاستیک است. خارج کننده ها معمولا مواد یکدست را دریافت می کنند. اگر خط بازیافت در مراحل تمیز کردن و خشک کردن درست عمل نکند، خارج کننده نیز درست عمل نخواهد کرد. این مساله معمولا در دیگر مراحل خط بازیافت اتفاق می افتد. شرکت دوام پلاست به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ گرانول و مواد اولیه پلیمری در ایران فعالیت می‌کند. گرانول های تولیدی این مجموعه، از پودر درجه یک پتروشیمی تهیه می‌شوند و در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرند.
4نکته طلایی که هنگام خرید گرانول باید به آن توجه کرد
1.قیمت گرانول؛ یکی از مهمترین فاکتورها
قیمت مواد اولیه پلیمری، تابعی از قیمت ارز و نوسان بازار بورس است. همان‌طور که می‌دانید، قیمت ارز (دلار) در این روزها نوسانات زیادی دارد لذا درج قیمت این محصول به صورت روزانه کار دشواری است. با توجه به این که قیمت گرانول به طور روزانه، با توجه به قیمت روز گرانول در بازار، مقایسه قیمت در بورس کالا و عرضه پتروشیمی‌ها اعلام میشود، قیمت‌ها معمولا به صورت روزانه تغییر میکنند و با توجه به رقابتی که بین خریداران صورت میگیرد حتی ممکن است در طول روز نیز چندبار تغییر کند. این تغییرات روزانه و گاهاً ساعتی و عدم وجود منبع رسمی برای اعلام قیمت واحد، مشکلات عمده ای را برای خریداران به وجود می‌آورد.
شرکت‌ها و افراد تأمین‌کننده مختلف، قیمت‌های متفاوتی اعلام میکنند و خریدار همیشه این سوال را از خود می‌پرسد که آیا قیمتی که گرفته‌است قیمت منصفانه و درستی است یا نه.
سعی کنید قبل از خرید، با چند شرکت مختلف در این زمینه تماس بگیرید و پس از استعلام قیمت، بهترین قیمت و شرایط فروش را انتخاب کنید. شرکت شمس جاوید، یکی از شرکت‌هایی است که تأمین‌کننده انواع گرانول پلیمری در ایران است که می توانید برای استعلام قیمت‌ها به طور روزانه با کارشناسان این مجموعه تماس بگیرید و یا این که برای مشاهده قیمت‌های هفتگی، به صفحه قیمت گرانول سایت شمس جاوید مراجعه کنید.
2.کاربرد مدنظر؛ محصولی که برای آن گرانول تهیه می‌کنید
خریدار باید متناسب با آن‌چه قرار است تولید کند گرانول مربوطه را تهیه کند. بنابراین توجه به محصولی که قرار است تولید شود یکی از نکات مهم و حیاتی در انتخاب گرانول مورد نظر است. به عنوان مثال برای تولید محصولات پلاستیکی نظیر لوازم التحریر، وسایل آشپزخانه، روکش سیم و کابل و.. از گریدهای مختلف گرانول پلی اتیلن و پلی پروپیلن استفاده میشود. حال آن که با توجه به کاربردهای مشخص و روش‌های مختلف تولید، می‌توان از گریدهای پلی اتیلن سنگین تزریقی، سبک تزریقی، سبک خطی و ... و گرانول پلی پروپیلن نساجی یا شیمیایی استفاده کرد.
3.تامین کننده گرانول؛ از کدام تأمین‌کننده بخریم؟
تأمین کننده‌ای که این ماده اولیه از آن خریداری میشود، باید معتبر و همراه با نام و نشان باشد. یافتن چنین تأمین‌کننده‌ای می‌تواند از طریق پرس و جو از اطرافیان، جستجو در اینترنت و یافتن سایت‌های معتبر، تبلیغات گوناگون و ... باشد. از آن‌جایی که باید هزینه زیادی برای گرانول موردنیاز خود پرداخت کنید، کمی وقت بگذارید و با اندکی جستجو و تحقیق، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
4.نوع گرانول مصرفی؛ آن گرید یا آف گرید؟
گرانول به دو دسته آن-گرید (on-grade) و آف-گرید (off-grade) تقسیم میشود. منظور از آف-گرید، محصولاتی هستند که با استانداردهای پتروشیمی مانند خواص ظاهری، فیزیکی، مکانیکی تطابق ندارند. در مقابل، محصولاتی که این استانداردها را داشته باشند، آن-گرید می‌گویند. محصولات آف-گرید نیز به سه گرید آف 1، آف 2 و آف 3 تقسیم‌بندی می‌شوند که اختلاف کیفیت در این گریدها عامل ایجاد تفاوت بین آن‌هاست و دربرخی موارد خاص به خواص آن-گریدها نزدیک هستند. هر چقدر که گرانول از خواص آن-گرید فاصله میگیرد، قیمت آن نیز کاهش می‌یابد. با توجه به این موارد، با توجه به میزان حساسیت محصول تولیدی (موارد کیفی، بهداشتی، محیط زیستی و از این دست موارد) می‌توانید از هر کدام از انواع گرانول استفاده کنید.
گاهی اوقات، حساسیت بالا نیست و افت نسبی کیفیت قابل چشم‌پوشی است. بنابراین برای کاهش هزینه‌های تولید، می‌توان به سمت محصولات آف رفت. همواره توجه به نکته زیر، می‌تواند در انتخاب نوع گرانول به ما کمک کند:
"حفظ قیمت گرانول در سطح منطقی (نه بسیار بالا نه بسیار پایین) در تولیدات حرف اول را می‌زند. علاوه بر بالا نگه داشتن کیفیت گرانول، خصوصیات فیزیکی آن، مثل استحکام، خصوصیات کیفی و الاستیسیته و ... نیز، باید حفظ شود."
بسیاری از گرانول‌های تولیدشده در ایران، گرانول بازیافتی هستند و کیفیتشان فاصله زیادی از مواد آن-گرید دارد. برخی از تولیدکننده‌ها نیز، مانند شمس جاوید، از پودر درجه یک پتروشیمی برای تولید گرانول‌های خود استفاده میکنند. کیفیت چنین گرانول‌هایی بین گرید آف 1 و آن-گرید است.